Ukrayna’da savaşın 797. Günündeyiz. 7 Ekim 2023 de Gazze’de başlayan savaşın 7. ayında dünyanın Gazze’ye odaklanması ve adeta Ukrayna’yı unutması Rusya’nın işine yaradı. Bu 7 aylık süreçte harekâtına hız vererek Ukrayna’da kısmide olsa bir başarı elde etti.

Gazze’de Filistinlilerin uğradığı mağduriyet, çok fazla Filistinli ölümü karşısında haklı olarak bütün dünya tepki gösterirken, benzer şekilde Ukrayna’da Rusya’nın yaptığı savaş suçları, sivil Ukrayna’lı ölümü, Ukrayna’yı adeta yok etmesi karşısında dünyanın aynı tepkiyi göstermemesi gerçekten ilginç.

Rusya’nın kış boyunca, Ukrayna’nın mühimmat başta, hava savunma, dron eksiklerinden istifade ederek artırdığı ve devam ettiği taarruzları kuzeyde Luhansk, Donetsk ve Zaporizhia bölgelerinde devam etmektedir. Bir önceki Mart 2024 sonu raporumuzda Rusya’nın Ukrayna’nın lojistik ve personel konusundaki hassasiyetlerinden istifade ederek özellikle Donetsk bölgesinde harekâtı istediği hatlara taşımak için mayıs ayı ile beraber çok daha fazla kuvvet kullanarak daha şiddetli taarruzlara başlayabileceğini öngörmüştük. Son günlerde özellikle Donetsk- Avdiivka ile Bakhmut bölgesindeki taarruzların bu kapsamda olduğunu söyleyebiliriz. Bu bölgelerde Rus birlikleri çok üstün muharebe gücüne sahiptirler.

Rusya ayrıca Kharkiv ve Sumy bölgelerine de önem vermeye başlamış ve harekât cephesini genişletmeye çalışmaktadır.

Rusya’nın hedef olarak belirlediği Donetsk batı idari sınırına yaklaşık 50 km’lik mesafe mevcuttur. Ruslar işte bu hatta bir an önce ulaşmaya çabalamaktadırlar. Günlük 100 m ile 1 km arasında değişen taarruz hızına ulaşmışlardır. Değerlendirmemize göre Rusya Donetsk batı idari sınırına ulaştığında taarruzu durduracak ve ateşkes-barış görüşmelerini konuşmaya başlayacaktır.

Ukrayna’da hazırladığı yeni savunma hatlarında mevzii savunması icra etmekte, ancak çok ciddi özellikle Topçu mühimmatı noksanlığı, Hava Savunma Silah ile mühimmat noksanlığı, Hava Kuvvetleri taarruz uçak yetersizliği ile personel sayısı yetersizliği karşısında savunmasını güçlükle sürdürmektedir. Özellikle Bakhmut ile Avdiivka bölgesinde birlikleri birkaç yerde geri çekilmek zorunda kalmıştır.

Ukrayna harekât alanını, kuzeyde Beyaz Rusya’dan başlamak üzere Stratejik Komutanlık (Ordu seviyesinde Kuzey K.lık, Khortytsia K.lık, Tavria K.lık, Odesa K.lık) seviyesinde toplam 4 komutanlık, 1 adet Tugay seviyesinde Taktik komutanlık (Karkhiv K.lık) olarak tertiplenmiş ve savunmasına devam etmektedir.

Kuzey komutanlık bünyesinde Volyn ile Sumy Taktik komutanlık, Khortytsia komutanlık bünyesinde Lyman ile Soledar Taktik komutanlık, Tavria komutanlık bünyesinde ise Zaporizhia ile Donetsk Taktik komutanlıklar mevcuttur. Harekatın en yoğun devam ettiği komutanlıklar, Khortytsia ile Tavria komutanlık bölgeleridir.

2023 sonu ile 2024 başından itibaren Nisan 2024 sonuna kadar Rusya özellikle Donetsk bölgesini takviye etmiş ve yaklaşık 45 km’lik cephede harekâtını yoğunlaştırmıştır. Halen bu hatta Avdiivka bölgesinde Rus harekâtı en fazla gelişme göstermiş, ayrıca Avdiivka güneyinde Marinka bölgesinde de Rus birlikleri ilerlemeye devam etmektedir.

Ruslar çok yoğun olarak dronlar, namlulu topçu silahları ile Ukrayna birliklerini adeta ateş yağmuruna tutmaktadır. Cephedeki harekatın gelişimi ile beraber Ukrayna’nın savaş azmini kırmak için Ukrayna derinliklerinde enerji, yollar, köprüler, barajlar, askeri tesisler olmak üzere çeşitli hedeflere karşı hava kuvvetleri, füzeler, dronlar ile ateşle taarruz harekâtı icra etmektedir. Bunda da belli oranda başarılı olduğunu da belirtmek lazım.

Ruslar bu bölgedeki Ukrayna hassasiyetlerinden istifade etmeye devam etmektedir.

Hava savunma sistemlerindeki zafiyetler nedeniyle artan Rus hava taarruzları sonucu çok sayıda Ukrayna enerji tesisleri hedef alındı ve ülkede ciddi elektrik kesintileri devam etmektedir.

2023’ün başlarında, Ukrayna’nın Sovyet dönemi hava savunma sistemlerine, özellikle de S-300 ve Buk’a yönelik artan mühimmat sıkıntısı şiddetle hissediliyordu. Ukrayna’nın hava sahasını korumak için öncelikle Batı yapımı sistemlere dayalı bir hava savunma mimarisine geçmesi gerektiği çok geçmeden anlaşıldı.

Defense Express’e göre Ukrayna, Batı yapımı karadan havaya füze sistemlerinin sekiz ana tipini kullanıyor. Yüksek ve uzun menzilli hava savunma sistemleri olarak Ukrayna, ABD yapımı Patriot, Fransız-İtalyan SAMP-T ve Alman IRIS-T sistemlerini, şehirlerin ve stratejik tesislerin daha mevzi savunması için Ukrayna, ABD yapımı Hawk, NASAMS ve Avenger’ın yanı sıra İtalyan yapımı Skyguard- Aspide ve Fransız Crotale kullanılmaktadır. Yaz başlarında Ukrayna’da olacağı söylenen F-16 lar ile yeni yardımlar içerisinde bulunan hava savunma silahları beraber Ukrayna hava savunması yeni yetenekler kazanacaktır.

Donetsk-Avdiivka Bölgesi

Bu bölge Rus asıl taarruzun olduğu bölgedir.

Donetsk bölgesinde Avdiivka kuzeybatısında Rus taarruzları 18 Şubat sonrasından bugüne kadar 15 km gelişmiştir. Ayrıca bu bölgede Ocheretyne bölgesinde 8 km derinliğinde 1,5-2 km genişliğinde bir Rus yarması gerçekleşmiş ve devam etmektedir. Bu bölgedeki harekatın gelişimi, her iki taraf içinde harekatlarının geleceğine yönelik işaretler verecektir. Rusya elde ettiği başarıyı adeta çivi gibi çakarak devam etmekte ancak dar bir girme bölgesinin de Ukrayna karşı taarruzlarına karşı hassasiyet yarattığını da vurgulayalım.

Bakhmut Bölgesi

20 Mayıs 2023 günü Ruslar Bakhmut kasabasını ele geçirdikten sonra uzun süre bu bölgede harekâtı adeta durmuş, Ukrayna taarruzlarının başarısız olması ile Ağustos 2023 sonrası gelişmeye başlamış ve Bakhmut batısında 18 Şubat 2024 günü bulunduğu hatların 4 km ilerisine ancak ulaşabilmiştir.

Donetsk bölgesindeki Bakhmut ile Avdiivka bölgesindeki gelişen Rus taarruzlarını beraber değerlendirdiğimizde Rusların Ukrayna gerisine ulaşıp Ocheretyne-Yablunivka-Chasiv Yar hattını ele geçirmeyi ve bu hattın doğusundaki UK birliklerini imha etmeye çalışabileceğini görmekteyiz.

Bu hattan sonra batıya doğru en uygun savunma mevzii yaklaşık 16-25 km mesafede. Eğer bu mesafedeki hatta Rus kontroluna geçtiği takdirde arazi Dinyepere doğru alçalması ve uygun başka savunma mevzilerine sahip olmadığından artık savunma son derece zorlaşacaktır.

Kış boyunca ABD ve Avrupa ülkeleri yardımlarını bekleyen ancak alamayan Ukrayna nihayet istediği yardımlara kavuşmak üzere. 24.04.2024 Salı akşamı geç saatlerde ABD Senatosundan geçen ve toplam 95 milyar dolar değerindeki yardım paketinde Ukrayna’ya yaklaşık 61 milyar dolar, İsrail’e 26 milyar dolar ve Hint-Pasifik’e 8 milyar dolar yardım yer alıyor. Pentagon, Biden’ın yasa tasarısını imzalamasından hemen sonra 1 milyar dolarlık yardım paketinin Ukrayna’ya hemen gideceğini duyurdu.

Yeni pakette yer alan yetenekler arasında, Yüksek Hareketli Topçu Roket Sistemleri (HIMARS), topçu mermileri, RIM-7 ve AIM-9M hava savunma füzeleri, Bradley Piyade Savaş Araçları, Stinger uçaksavar füzeleri ve daha fazlası için mühimmat yer alıyor. Aynı zamanda çeşitli lojistik ve taktik araçları, anti zırh sistemlerini, eğitim mühimmatlarını ve yedek parçalarını ve dronlar ile 50 kalibrelik mermiler dahil küçük silah mühimmatı da yer almaktadır.

CNN 22.04.2024 günü, ABD’li yetkililerinin Kongre’ye ABD’nin Ukrayna’nın uzun süredir istediği bir sistem olan uzun menzilli Ordu Taktik Füze Sistemleri veya ATACMS’ın Nisan ayı başında Ukrayna’ya gizlice gönderildiği de belirtti. Buna göre, Biden, uzun menzilli füzelerin Ukrayna topraklarında kullanılmak üzere transferini şubat ayında gizlice onayladı. Pentagon sözcüsü Yarbay Garron Garn’a göre, ATACMS füzeleri 12 Mart’ta açıklanan 300 milyon dolarlık yardım paketine sessizce dahil edildi ve sonunda bu ayın başlarında Ukrayna’ya teslim edildi.

Benzer şekilde İngiltere, Fransa başta olmak üzere AB ülkeleri 10 Milyar dolarlık yardım kapsamında Zırhlı araçlar, hava savunma sistemleri, mühimmat vb. yardımları ile Ukrayna muharebe gücüne ciddi katkı yapmaktadırlar. ABD’nin verilmesini istediği Alman Taurus füzelerinin verilmesiyle muharebe sahasında Rusya için tehditlerin artacağını söyleyebiliriz.

Yakında pilotların eğitimlerini tamamlanacak olması ile F-16’lar Ukrayna envanterinde olacak ve ciddi katkı sağlayacaktır.

Benzer şekilde Almanya da Ukrayna’ya yeni askeri yardım paketi tahsis etti. Bunların içinde,

– 1 adet Skynex Hava Savunma Sistemi, 10 adet Marder ZMA, 1 adet seyyar köprü, 6 adet Oshkosh M1070 kurtarıcı, 1 Pionier panzer 2A1, 9 adet mayın pulluğu, 3.000 adet MATADOR tanksavar, 1 adet gözetleme radarı, IRIS-T füzeleri, Gepard için 29.638 adet mermi, Leopard 2’ler için mühimmat,

18.000 adet el bombası fırlatıcısı mermisi, 120 mm havan mühimmatı, 7.500 adet topçu mermisi, Helikopterler için 1 koruma sistemi, 60 adet dıştan takma motor, 600 adet ışık sistemi, 1.980 adet kamuflaj ağı, 2.000 adet kamuflaj, 100.000 adet ilk yardım çantası yer almaktadır.

Bütün bu yetenekler UK için yeterli bir taarruzi bir güç kazandırmayacak ancak Rusya karşısında savunmasını güçlendirecek ve Rus taarruzlarını yavaşlatacak veya durduracaktır. Bütün bunlar savaşın uzamasını sağlayacaktır. Yani savaş çok önemli bir gelişme olmadıkça 2024 sonuna kadar devam edecektir.

29 Nisan günü Ukrayna’yı ziyaret eden NATO genel sekreteri Jens Stoltenberg yaptığı açıklamada, NATO üye ülkelerinin kabul ettiği Ukrayna’ya Patriot hava savunma sistemleri sağlamaya ve daha önce teslim edilen hava savunma ekipmanlarını yenilemeye odaklanıldığını belirtti.

Ayrıca, Müttefiklerin, aralarında ABD, İngiltere ve Avustralya’nın da bulunduğu Ukrayna’ya hava savunma sistemleri teslim edeceklerini duyurduklarını ancak Ukrayna’nın daha fazlasına ihtiyacı olduğunu vurguladı.

Ayrıca ABD ve AB ülkelerinin Ukrayna için, ülkemizden 12 adet T-155 Fırtına obüsleri ile 155 mm topçu mühimmatını temin edeceği iddia edildi.

Bu yetenek ile beraber Ukrayna hudutlardan itibaren Rusya 300 km içinde kadar bütün hedefleri ateş altına alabilir ve Zaporizhia bölgesinden de Kerç köprüsünü vurabilir. Artık her an Kerç köprüsünün ateş altına alındığı ve ulaşıma kapandığını duyabiliriz. Harekât Rusya lehine gittikçe artan şekilde gelişmeye devam edeceğini görmekteyken ABD ve AB ülkelerinin göndereceği yardımlar ile Rus ilerlemesinin yavaşlayacağı veya durabileceğini ifade edebiliriz.

Zelensky’nin onayladığı yeni seferberlik 18 Mayıs’ta yürürlüğe girecek. 18 Mayıs’tan sonra Orduya katılanlar yaklaşık 2 ay ise silah eğitimi alacak ve görevlerinde ilk 1 ay cepheye gitmeyecekler. Rusya’nın personel desteği açısından Ukrayna’ya karşı ciddi bir üstünlüğü mevcut. Ukraynalı yetkililer verdikleri beyanatta, “İnsan gücü avantajı olmasaydı, Rusya’nın topçu ve hava gücü avantajı, Rusya’nın savaş alanında kazanç sağlaması için yeterli olmazdı. Göreceli insan gücü durumu muhtemelen savaşın gidişatını belirleyecek en önemli faktör olacaktır, özellikle de Rusya ayda 20-30 bin kişiyi askere almayı sürdürebilirse,” diye belirttiler.

Sonuç ve Değerlendirme;

İstediği yardımları alan Ukrayna özellikle Kasım 2023-Mayıs 2024 arasında çok ciddi sıkıntılar yaşadı ve Rus ilerlemesini durduramadı. Gelen ciddi yardımlar ile artık Rusya karşısında savunmasını güçlendirecek, emniyetle sürdürebilecek ve Rus taarruzlarını yavaşlatabilecektir.

Ukrayna’nın Kırım-Kerç köprüsünü, Rusya içlerindeki hava alanları, lojistik tesisleri gibi önemli tesisleri ateş altına almasıyla savaş başka bir evreye dönecektir. Batı yardımları gelmeden Ukrayna’yı teslime zorlayacak şekilde harekâtına hız veren Rusya maalesef istediğini hala gerçekleştiremedi.

Batılı ülke yardımları Ukrayna’ya gelmeye başladı ve devam etmektedir. Rusya bu lojistiğin gelip Ukrayna muharebe gücünü artırmadan Harekât alanında belli avantajlar elde etmeye çalışmakta ve harekâtına hız vermektedir. Harekât alanında adeta bir hız yarışı mevcut. Bu yarışı kazanacak olan da harekatta ciddi bir üstünlük kazanacaktır. Mayıs ve haziran ayları bizlere bunu gösterecektir.

Zelensky, “Allah korusun, Ukrayna’nın yenilgisi, onlarca yıl sürecek ve trilyonlarca dolara mal olacak yeni bir Soğuk Savaş’ın habercisi olacaktır” diye açıklama yaparak AB ülkelerinin desteğini almaya çalışmaktadır. Bakalım AB ülkeleri bu açıklamaya ne kadar inanacaktır.

Levent Köse

(E) Tuğgeneral