“Made in Turkey” gibi, “Tested in Turkey” Neden Olmasın?
Şubat 27, 2020T-7A’da Motor Kapatıldı
Şubat 29, 2020Türkiye’den NATO’ya Acil Çağrı
NATO müttefiki 29 ülkenin temsilcileri, Türkiye'nin talebi üzerine bugün olağan üstü toplantı düzenleyecek. Türkiye'nin Washington Antlaşması 4'üncü Maddesi'ne istinaden talep ettiği oturumda, Suriye'deki durum hakkında NATO ile görüşmeler yapılacak.
Antlaşmanın 4'üncü Maddes'ine göre, herhangi bir müttefik, toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı veya güvenliği tehdit edildiğinde istediği zaman toplantı talebinde bulunabiliyor.
NATO'nun 4. ve 5. Maddeleri Nelerdir?
Suriye'nin 22 Haziran 2012'de bir Türk jetini düşürmesinin ardından Ankara, 26 Haziran'da NATO kurucu antlaşmasının 4'üncü Maddesi'ne istinaden üyeleri görüşmeye çağırmıştı. O dönem, Ankara'nın NATO'dan ittifakın bir üyesine yönelik herhangi bir silahlı saldırının hepsine karşı bir saldırı olduğunu belirten 5'inci Madde'ye istinaden çağrıda bulunabileceğine dair birtakım spekülasyonlar ortaya çıkmıştı. Ancak dönemin NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen bu konunun o gün gündeme gelmediğini belirtmişti.
NATO Madde 4 ve 5 ne diyor?
Madde 4 uyarınca, herhangi bir üye devlet, bağımsızlığının veya güvenliğinin tehdit altında olduğunu düşündüğü zaman NATO üyeleriyle değerlendirme toplantısı düzenleyebilir. Geçmişte çok az defa kullanılan 5'inci Madde ise ve NATO'nun önemli bir gelişmeden endişe duyduğu durumlarda, dünyaya bir mesaj verme maksadıyla uygulanıyor. Madde 5, NATO'nun kilit taşı olan ve “Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için” maddesi olarak da biliniyor. Bir üyeye düzenlenen “silahlı saldırı” nın tüm ittifaka karşı bir saldırı olduğunu belirtir ve toplu öz savunma gücünü harekete geçirir. Ancak üyeler sadece “Taraflara veya saldırıya uğramış taraflara yardım etmeyi” ve “Silahlı kuvvetlerin kullanımı da dahil olmak üzere gerekli gördüğü işlemleri yapmayı” taahhüt eder. Gelişmeler, otomatik olarak askeri harekatla sonuçlanmaz.
Teorik olarak, 4 ve 5'inci Maddeler, ancak bir NATO üyesinin talebi üzerine uygulanabilir. Bu güne kadar yalnızca 1 defa uygulanan 5'inci Madde, 11 Eylül 2001'den hemen sonra ABD'ye yönelik terörist saldırılar nedeniyle harekete geçirildi. 1999'dan 2003'e kadar planlama ve operasyon başkanı olan eski NATO Genel Sekreter Yardımcısı Edgar Buckley, maddenin uygulanması kararının Brüksel'deki üye devletler tarafından toplu bir şekilde, herhangi bir üyeden herhangi bir talep olmaksızın alındığını yazmıştır. Madde 5, teorik olarak 1964 Tonkin Körfezi olayı, 1968 Pueblo olayı veya 1982 Falkland Savaşı gibi olaylarda devreye girebilirdi ancak talep olmadığı için uygulanmadı. İç tüzüğe göre tüm büyük NATO kararları oy birliği ile verilir. Bu nedenle 5'inci Madde'nin herhangi bir sebepten dolayı uygulanması, tüm üyelerin oy birliği yapmasının ardından mümkün olur.