İsveç’in, Kuzey Atlantik Antlaşması’na (NATO) Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, İsveç’in NATO’ya katılımını onayladı. Teklif, oylamaya katılan 346 milletvekilinden 287’sinin oyuyla kabul edilerek yasalaştı. 55 milletvekili teklife “ret” oyu verirken, 4 milletvekili “çekimser” oy kullandı.

Bu önemli karar, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan tarafından memnuniyetle karşılandı. Sullivan, Türk Parlamentosu’nun İsveç’in NATO’ya giriş başvurusunu olumlu bir adım olarak değerlendirerek, Başkan Biden için bu konunun öncelik taşıdığını belirtti.

Mart 2023’te Finlandiya’nın Üyeliği Onaylandı

İsveç ve Finlandiya soğuk savaş dönemi boyunca tarafsız kaldıktan sonra ikinci dünya savaşı bittikten tam 78 yıl sonra NATO’ya girme konusunda karar aldı. 

Bu doğrultuda İsveç ve Finlandiya NATO’ya katılmak amacıyla resmi başvuru mektuplarını 18 Mayıs 2022 günü eş zamanlı olarak teslim etti.

Türkiye neredeyse 1 yıl önce Mart 2023’te Finlandiya’nın Kuzey Atlantik Antlaşması’na (NATO) Katılımına İlişkin Protokolüne dair üyeliğin Uygun Bulunduğuna ilişkin Kanun Teklifini TBMM Genel Kurulunda kabul etmişti. 

Türkiye İsveç’in NATO Üyeliğine Neden Karşı Çıkıyordu?

Türkiye, 1952’den bu yana üye olduğu NATO’nun açık kapı politikasını destekleyen bir tutum izledi. Soğuk Savaş sonrası dönemde 1999 ve 2004’de eski Sovyet bloku ülkelerinin ittifaka katılmasını da destekledi. Bu İskandinav ülkesi İsveç, Türkiye’nin terörle mücadelesine yıllardır destek vermedi, hatta PKK’nın Suriye uzantısı olan YPG’ye açık ya da gizli destekler verdi. İsveç’in PKK terör örgütü üyeleri ve elebaşlarına ev sahipliği yaptığı da biliniyor.

Geçtiğimiz yıl İsveç’in terör örgütü üyelerine ev sahipliği yaptığını savunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bunun ardından Stockholm yönetiminin NATO üyeliğine destek verilmeyeceğini duyurmuştu. 

 Öte yandan PKK; Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve İngiltere tarafından “terör örgütü” olarak nitelendiriliyor. 

Ancak, PKK’nın YPG kolu, Suriye’nin kuzeyinde IŞİD’e karşı savaşan ABD liderliğindeki koalisyonun da ana ortağı durumunda bulunuyor. Yani ABD bir terör örgütü olan IŞİD’i başka bir terör örgütü olan YPG ile ortadan kaldırmaya çalıyor.

İsveç, Macaristan’ın Görüşme Talebini Reddetti

Bulununla birlikte İsveç’in NATO’ya giriş macerası henüz sonlanmadı. Türkiye ile birlikte İsveç’in NATO’ya girmesini veto eden Macaristan halihazırda üyeliği onaylamadı. Bunun üzerine İsveç, Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın, NATO üyeliği hakkında görüşme talebini de reddetti. İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström, basına yaptığı açıklamada, Macar lider Orban’ın teklifiyle ilgili, “Bu noktada müzakere etmek için bir neden görmüyorum. Elbette umduğumuz şey Macaristan’ın, üyeliği mümkün olan en kısa sürede onaylamasıdır.” dedi. Macaristan hali hazırda İsveç’in NATO üyeliği konusuna soğuk bakıyor. 

Henüz Macaristan, İsveç’in NATO’ya üyeliğini onayladığına ilişkin bir karar almadı. 

ABD’nin Masadaki F-16 Kartı 

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, günlük basın toplantısında, ABD’nin Türkiye’ye yönelik F-16 satışı meselesine ilişkin görüşlerini paylaşmıştı. Kirby, Biden yönetiminin göreve gelmesinden bu yana bu konuda tutarlı bir yaklaşım sergilediklerini vurgulayarak, “F-16’ların ek satışını destekliyoruz ve Türkiye’nin F-16 filosunu modernize etme çabalarına devam ediyoruz” demişti. Ancak, Kirby, resmi bildirim konusunda Kongre’ye ne zaman başvurulacağına dair kesin bir tarih belirtmekten kaçındı. 

Ekim 2021’de, Türkiye, ABD’den 40 adet Blok-70 F-16 savaş uçağı ile 79 modernizasyon kitini satın almak amacıyla bir niyet mektubu ile başvuruda bulunmuştu.

Türkiye’nin NATO üyeliği Hakkında 

Türkiye’nin NATO üyeliğine ilişkin protokol 17 Ekim 1951 tarihinde imzalanmıştır.

1945 yılında başlayan Sovyet tehdidine karşı Türkiye, 1947 yılına kadar yalnız mücadele etmek zorunda kalmıştır. 1947 yılından itibaren Türkiye’ye ABD yardım etmeye başlamıştır. Ancak ABD’nin yardımları tek taraflı idi. Türkiye ile ABD arasında karşılıklı bir anlaşma bulunmuyordu. Yardımların son bulması muhtemeldi. Bu sebeple Türkiye NATO’nun kuruluş aşamasından itibaren bu kuruluşun bir parçası olmak için çalışmalarını başlatmıştır. Türkiye NATO’ya 1952 yılında üye olabilmiştir.

NATO’daki Türkiye’nin müttefikliğini sorgulayan diğer üye ülkeler, Türkiye’nin NATO’nun en eski ve ilk katılan ülkelerden biri olduğu gerçeğini de kaçıyorlar. 

Türkiye’nin son dönemde Ege, Kıbrıs ve hava sahası gibi meseleler yüzünden karşı karşı karşıya geldiği Yunanistan dahi aynı yıl Türkiye’nin imzası ile NATO’ya girebildi. 

Öte yandan Yunanistan, NATO’nun 1974’te Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahalesini engellemediğinden yakınarak, NATO’nun askeri yapısından ayrılmıştır. Yunanistan’ın NATO’nun askeri yapısına geri dönmesini 1980 yılında sağlayabilmiştir.