ABD’nin ulusal ve uluslararası önemli önemli tehditlere karşı bilimsel çözüm için kurulan Amerikan Biliminsanları Federasyonu (The Federation of American Scientists /FAS) F-35’in geleceğini masaya yatıran raporu yayımladı. ABD Kongresi Araştırma Kurumu’nun (Congressional Research Service/ CRS) ABD Kongre üyeleri için hazırladığı 43 sayfalık F35 JSF Müşterek Taarruz Uçağı (Joint Strike Fighter /JSF) programı en son 31 Mart 2020 tarihini taşıyor.

Programın giriş bölümünde yer alan özet bilgilere göre ABD Savunma Bakanlığı F-35’in üç versiyonundan toplamda 2 bin 456 adet tedarik etmeyi planlıyor. Bu uçakların askeri teknik yeteneklere önemli katkıda bulunması bekleniyor. Bakanlık 2021 yılı bütçesinde 11.4 milyar ABD Doları F-35 programı için talep etti. Bu bütçe ile Hava Kuvvetlerine 48 adet F-35A, Deniz Piyadelerine 10 adet F-35B, Donanma ve Deniz Piyadelerine 20 adet F-35C tedariki sağlanacak. Bütçede 1.7 milyar dolar araştırma ve geliştirme için talep edildi.

2020 Savunma Bütçesinde ise F35 tedariki için 10,9 milyar dolar tahsis edildi. Bu bütçe ile 60 adet F35A, 10 adet F35B ve 20 adet F35C tedarik edilecek.

Rapor 2020 Bütçe Kanunu ile Türkiye’nin F35 programından çıkarıldığını ifade ederken programdan çıkarılacak Türk firmalarının yerini alacak alternatif üretim merkezleri bulunmasını karara bağladı.

Rapora göre F35 üretimi halihazırda düşük seviye başlangıç üretimi ( Low-Rate İnitial Production/LROP) seviyesinde devam etmektedir. Şubat 2020'ye kadar toplamda 500 adet F35 üretilmiş olup en az 353 adedi ABD Silahlı Kuvvetleri envanterindedir.

Türkiye’nin programdan çıkması sonucunda talep ettiği 100 uçak siparişi iptal edildi. Avustralya 60 uçak sipariş etmiş, 15 adedini teslim aldı. Belçika 34 uçak sipariş verdi. Kanada 65 uçak siparişini iptal etti. Polonya 32 uçak sipariş verdi.  Japonya toplam 105 uçak sipariş verdi. Norveç'in sipariş verdiği 52 adet uçaktan 15'i başlangıç hareket kabiliyetine (Initial Operation Capability/IOC) ulaştı. –Hollanda toplam 46 adet uçak sipariş verdi. Singapur'un 12+8 (opsiyonlu) F35 talebini Kongre onayladı. Kore Cumhuriyeti’nin toplam siparişi ise 60 uçağa ulaştı.

Rapor daha önce programın en temel özelliği olarak görülen F35 Müşterek Program Ofisinin kapatılmasının gündemde olduğunu işaret ediyor. Kongre bu olasılığı değerlendiriyor çünkü F 35 versiyonları arasında ortak parça oranı yüzde 20-25 civarında kalırken Ofisi 2 bin 590 personel ile yılda 70 milyon dolar ek maliyete neden oluyor. Savunma Bakanlığı bu nedenle tedarik faaliyetinin kuvvet seviyesinde yapılmasını savunuyor.

F35 Programının maliyeti Aralık 2019 itibariyle maliyeti, enflasyon düzeltmeleriyle 428,3 milyar dolar olarak hesaplandı.

F-35 üretim hattı ve Uluslararası ilişkiler raporun bir diğer konusu oldu. Buna göre F35'in nihai montaj hattı 2013 yılında İtalya'da açıldı. Burada İtalya ve Hollanda için üretim yapılıyor. Japonya'da benzer bir tesis açılmış ve ilk uçağı 2017'de Japonya’ya teslim etti.

Türkiye programdan çıkarıldığı için, Türkiye’de yapılması planlanan motor bakım işleri Hollanda ve Norveç'e kaydırılması öngörülüyor.

Block 4 Maliyeti Artmaya Devam Ediyor

2018 yılında F-35’in yazılım ve diğer yetenekleri Sürekli Yetenek Gelişimi ve Teslimatı (Continuous Capability Development and Delivery /C2D2) başlığı altında toplandı. Bu programa Block 4 yazılımı de denildi. Bu programa Teknik Yenilenme Donanım 3 Paketi (Technical Refresh-3 hardware package/TR3) ve nükleer bomba atım yeteneği eklendi ve Block 4 adı verildi. BLock 4’ün maliyetinin 7 milyar dolar olacağı düşünülse de 2024 yılı bütçesinde 10 milyar dolar talep edileceği öngörülüyor. F-35A uçaklarının bu yeteneğe 2023 yılında ulaşması bekleniyor.

F-35 ee F-15XE Tedariki Çelişki Yaratıyor

ABD Hava kuvvetlerinin uçak bakım masraflarını düşürmek üzere 144 adet F15EX tedariki kararı planları bozmuş görünmektedir. ABD Hava Kuvvetlerinin ilk planlaması F35 ve F22’nin beraber uçması iken Hava Kuvvetleri F35 alımını azaltmak ve yerine F15 EX almak istemekte. Bu durum geleceğe yönelik tedarik planlarında da harekat planlarında da endişe yarattı.